Μετανάστες κι ανθρώπινα δικαιώματα

Οι άνθρωποι μεταναστεύουν όπως και τα πουλιά! Τα πουλιά από κρύες σε πιο ζεστές χώρες για να επιβιώσουν, οι άνθρωποι από «κρύα» σε πιο «ζεστά» κλίματα για να επιβιώσουν επίσης. Κανείς δε φεύγει από την πατρίδα του ενώ μπορεί να μείνει, να δημιουργήσει, να ευτυχήσει, να ζήσει. Κάτω από αντίξοες και αδιευκρίνιστες συνθήκες Κούρδοι, Ιρακινοί, Αιγύπτιοι, Αλβανοί, Γεωργιανοί, Αιθίοπες και ό,τι άλλο φανταστείς, γίνονται μετανάστες αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον, μια καλύτερη ζωή.
Οι άνθρωποι αυτοεξορίζονται για πολλούς λόγους. Διώκονται για τις πολιτικές ή θρησκευτικές τους απόψεις. Δεν μπορούν να επιβιώσουν λόγω της απελπιστικής οικονομικής κατάστασης, λόγω σεισμών, τσουνάμι, καταστροφών. Ξενιτεύονται και αποχωρίζονται από τα σπίτια τους, τα χωριά τους, τις πόλεις τους, τους δικούς τους ανθρώπους. Βρίσκουν στην απελπισία τους «πρόθυμους» να τους βοηθήσουν και πληρώνουν αδρά πολλές φορές γι αυτό. Κάποιοι καταφέρνουν να ‘ρθουν βέβαια νόμιμα στη χώρα μας. Άλλοι αποβιβάζονται, αφού στοιβάζονται από επιτήδειους, όπου να ‘ναι. Άλλοι περνούν τα σύνορα βράδυ και περπατούν μέσα από ναρκοθετημένες περιοχές.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποκτήθηκαν ύστερα από θυελλώδεις και σκληρούς αγώνες όλων των πολιτών που αισθάνθηκαν την ανάγκη να το κάνουν.
Στη χώρα μας δεχόμαστε ένα τεράστιο κύμα μεταναστών οι οποίοι είτε καταδιώκονται για τις θρησκευτικές και πολιτικές τους πεποιθήσεις, αυτοεξόριστοι για τις ιδέες τους, είτε έρχονται για να μορφωθούν, να βρουν δουλειά, άλλοτε διωγμένοι από πολέμους ή πολύ απλά για να βρουν καλύτερες συνθήκες ζωής, ελπίζοντας σ’ ένα καλύτερο μέλλον.
Στις μέρες μας πολλές διεθνείς συμβάσεις, όπως της Ε.Ε., προστατεύουν τα ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα. Πολλές από αυτές αφορούν μετανάστες, καθώς είναι αυτοί που συνήθως αντιμετωπίζουν άδικες και παράνομες συμπεριφορές. Το σύνταγμά μας, όπως διδασκόμαστε στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, μιλά για ισότητα, δικαιοσύνη και σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Κάθε άνθρωπος, όπως μαθαίνουμε, έχει δικαίωμα να ζει κάτω από αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και να μπορεί να κοιτάζει την επόμενη μέρα χωρίς φόβο και χωρίς την αγωνία κάποιου διωγμού ή ακόμα και την απειλή του ίδιου του θανάτου. Μαθαίνουμε επίσης πως ο μετανάστης έχει το δικαίωμα εργασίας και στέγασης, όταν κινδυνεύει η σωματική του ακεραιότητα στη χώρα του και αναγκάζεται να μεταναστεύσει. Από την εποχή του Διαφωτισμού ακόμα, γνωρίζουμε πως οι άνθρωποι γεννιούνται με απαραβίαστα τα φυσικά δικαιώματα της ζωής, της ελευθερίας και της περιουσίας.
Οι νόμοι κι οι διατάξεις δεν εφαρμόζονται σχεδόν ποτέ καθώς διαβάζουμε νούμερα και στατιστικές που μιλούν για απώλειες ανθρώπινων ζωών, για πτώματα που ξεβράζονται στη θάλασσα, για ανθρώπους που πεθαίνουν από πείνα, δίψα ή ασφυξία όταν ταξιδεύουν στοιβαγμένοι σε άθλιες συνθήκες για να φτάσουν στον «παράδεισο» που ονειρεύτηκαν ή τους έταξαν. Η Διεθνής Αμνηστία και άλλες οργανώσεις διεκδικούν για τους μετανάστες, που πολύ συχνά υφίστανται διακρίσεις, δικαιώματα και προωθούν πολιτικές και νομοθετικές αλλαγές. Προσπαθούν να εξασφαλίσουν το δικαίωμα να μην εμποδιστούν να εισέλθουν σε μια χώρα και να ζητήσουν άσυλο, να έχουν πρόσβαση σε νόμιμες διαδικασίες, να μπορούν να επικοινωνήσουν με οικογένεια, φίλους, δικηγόρους, μεταφραστές και οργανισμούς που μπορούν να τους βοηθήσουν, να έχουν πρόσβαση σε θεμελιώδη οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, όπως η εργασία, η εκπαίδευση και η κοινωνική βοήθεια.
Όσοι λοιπόν τελικά και παρ’ όλα αυτά καταφέρνουν να φτάσουν στην Ελλάδα τι αντιμετωπίζουν και πώς αντιμετωπίζονται;
Τις περισσότερες φορές πέφτουν θύματα επιτήδειων και είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες και επί εικοσιτετραώρου βάσεως, για να βγάλουν μερικά χρήματα που επαρκούν ίσα ίσα για την επιβίωσή τους. Ζουν σε εξευτελιστικές συνθήκες και μέσα στην παρανομία. Τα ανθρώπινα δικαιώματά τους παραβιάζονται, χωρίς να μπορούν τις περισσότερες φορές ν’ αντιδράσουν, να διαμαρτυρηθούν, καθώς ξέρουν πως η μοίρα τους εξαρτάται από αυτούς που τους εκμεταλλεύονται.
Χιλιάδες μετανάστες φτάνουν παράνομα στη χώρα μας. Επιστρέφουν με τον ίδιο τρόπο που ήρθαν, σύμφωνα με ή χωρίς της απόφαση της διοικητικής απέλασης. Υπάρχουν περιπτώσεις που έχουν εγκαταλειφτεί σε βάρκες στο Αιγαίο ή έχουν αναγκαστεί να περάσουν το ποτάμι του Έβρου με κίνδυνο της ζωής τους. Κι αν μιλάμε για απέλαση, αυτή πρέπει να γίνεται σύμφωνα με νόμιμες αποφάσεις, που δεν οδηγούν σε προσβολή της αξιοπρέπειάς τους, σε τραυματισμούς ή ακόμα και στο θάνατο.
Αν παρ’ όλα αυτά καταφέρουν να μείνουν στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η κάλυψη των βασικών τους αναγκών (σίτιση, στέγαση κ.α.). Αναγκάζονται πολλές φορές να νοικιάσουν μικρές γκαρσονιέρες και να συγκατοικούν πολλοί μαζί, σε συνθήκες περίεργες κι ανθυγιεινές.
Από την άλλη πλευρά αρκετές φορές καταφεύγουν στην παραβατικότητα ,την γκετοποίηση ακόμα, εγκλωβισμένοι στο περιθώριο και την απόγνωση που βιώνουν.
Σήμερα υποτίθεται ότι ζούμε σε μια πολιτισμένη χώρα με μορφωμένους και συνειδητοποιημένους πολίτες. Κάποτε στην Αμερική έξω από τα μπαρ έγραφε «απαγορεύονται οι σκύλοι κι οι μαύροι». Άραγε όλων αυτών που οι παππούδες πήγαν μετανάστες στη Γερμανία ή στην Αμερική τα βρήκαν όλα ρόδινα; Ξεχνάμε πολύ εύκολα και γρήγορα ως λαός ότι βρεθήκαμε και μεις σε παρόμοια θέση και τώρα είμαστε απλά οι «ισχυροί»;
Άνθρωποι λοιπόν που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους γιατί αδυνατούσαν να τους προσφέρουν όσα χρειάζονται ήρθαν εδώ και μεις αρκετές φορές τους κοιτάμε με καχυποψία, φόβο, ειρωνεία, προκαταλήψεις, καθημερινή προσβολή, αντιπάθεια, εχθρική στάση, απαξίωση, χλευασμό, περιφρόνηση ή τελικά τους αγνοούμε. Δεν είναι λίγες βέβαια οι φορές που βρισκόμαστε κοντά τους και προσπαθούμε να τους στηρίξουμε. Κάνουν λόγο για το δικαίωμα ψήφου, για χώρους προσευχής, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Μήπως θα πρέπει να μπούμε στη θέση τους και να αναρωτηθούμε πώς θα νιώθαμε αν εμείς ήμασταν μετανάστες;
Μήπως η αντιμετώπισή μας σε σχέση με τη διαφορά στο χρώμα, στη γλώσσα, τη θρησκεία, τα χαρακτηριστικά, υποδηλώνει την έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και την κρίση αξιών που βιώνουμε;
Ακόμα και τα μεταναστευτικά είδη πουλιών προστατεύονται, με αποφάσεις που πάρθηκαν και ισχύουν, σε αντίθεση με τα δικαιώματα των ανθρώπων.
Κάθε χώρα σίγουρα πρέπει να υποδεχτεί τους μετανάστες χωρίς κοινωνικές διακρίσεις, έχοντας αναπτύξει ένα σχέδιο υποδομής που θα τους παρέχει τα κατάλληλα αγαθά για την επιβίωσή τους. Οι άνθρωποι πρέπει να ευαισθητοποιηθούν και ν’ αλλάξουν τον τρόπο σκέψης και δράσης τους.
Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που σχετίζεται με τη μετανάστευση χρειάζεται παιδεία, μόρφωση κι όχι νέα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Εξάλλου δεν είναι η συναναστροφή με άτομα από άλλες χώρες αφορμή για ανταλλαγή σχέσεων, απόψεων, κουλτούρας;

Το παραπάνω κείμενο απηχεί τις απόψεις των μαθητών του τμήματος, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μέσα από συζητήσεις στην τάξη κι εκφράστηκαν γραπτά στο πλαίσιο της έκθεσης με θέμα :μετανάστες κι ανθρώπινα δικαιώματα. Ως αφόρμηση χρησιμοποιήθηκε υλικό και πληροφορίες από διάφορα ηλεκτρονικά και όχι μόνο έντυπα.